اخبار قرآنی ( هنر تلاوت استاد «شعیشع» در کلام کارشناسان قرآن )

هنر تلاوت استاد «شعیشع» در کلام کارشناسان قرآن استاد «ابوالعینین شعیشع» یکی از قاریان نام‌دار و صاحب سبک در تلاوت قرآن است که صوت خارق‌العاده همراه با تحریرهای استثنایی و لحن‌های بدیع موجود در تلاوت، وی را به یک قاری برجسته و ممتاز در عرصه فن تلاوت قرآن کریم تبدیل کرده است. استاد شعیشع صاحب سبک است یا مقلد؟ «مهدی دغاغله»، کارشناس قرآنی و سرپرست گروه تواشیح ثقلین اهواز در این‌باره معتقد است: استاد شعیشع صاحب سبک منحصر به‌فرد در تلاوت بوده و این‌که اغلب کارشناسان و قاریان بر این عقیده‌اند که استاد شعیشع مقلد صرف از استاد رفعت است شاید شائبه‌ای در اثر نزدیکی و شباهت صدای استاد شعیشع به صدای استاد رفعت باشد. وی در این زمینه می‌گوید: در تلاوت‌های قاریانی که در یک عصر می‌زیسته‌اند می‌توان شباهت‌هایی را مشاهده کرد ولی این شباهت دلیلی بر تقلید نیست. دغاغله البته دلیل دیگری را برای این گفته بعضی کارشناسان که معتقدند استاد شعیشع مقلد استاد رفعت است عنوان می‌کند: البته ترمیم نوارهای تلاوت‌ استاد رفعت توسط استاد شعیشع نیز یکی دیگر از دلایلی است که این باور را تقویت می‌کند، البته همان‌طور که گفته شد هم استاد رفعت و هم استاد شعیشع از یک مکتب و مشرب فکری قرائت بوده‌اند و شباهت موجود در تلاوت‌های آن‌ها طبیعی است. سید «محسن موسوی‌بلده» کارشناس و داور بین‌المللی قرآن با دغاغله هم‌عقیده است، وی می‌گوید: استاد شعیشع به‌طور قطع یکی از قاریان صاحب سبک در زمینه تلاوت قرآن کریم است، زیرا وقتی یک قاری قرآن را به‌گونه‌ای بخواند که مستمع وقتی صدای تلاوت قرآن را بشنود بگوید که فلان کس در حال تلاوت است این امر یعنی این‌که فرد شنونده به سبک آن قاری اشاره کرده است و این مورد در تلاوت‌های استاد شعیشع مشهود است. این کارشناس قرآنی در توضیح بیشتر این مطلب با بیان خاطره‌ای از مرحوم استاد «محمد الیثی» سخنان خود را این‌گونه ادامه می‌دهد: استاد لیثی در گفت‌وگویی می‌گفت که بنده به تلاوت‌های استاد «کامل یوسف بهتیمی» علاقه‌مند هستم و از آهنگ و نغمات تلاوت ایشان در تلاوت خود استفاده می‌کنم، حال اگر استاد لیثی قرآن بخواند کسی نخواهد گفت که او مقلد استاد بهتیمی بوده بلکه در واقع مرحوم لیثی از سبک تلاوت استاد بهتیمی تأثیر پذیرفته است و این مطلب درباره استاد شعیشع و تأثیرپذیری وی از سبک استاد رفعت نیز صادق است. استاد شعیشع استادی صاحب سبک در عرصه تلاوت قرآن کریم است «حسینعلی شریف» کارشناس و پیشکسوت قرآنی  دلیل قابل قبول‌تری برای موضوع تقلید استاد شعیشع از سبک مرحوم رفعت عنوان می‌کند؛ وی می‌گوید: استاد رفعت از قاریان بسیار قدیمی کشور مصر است و جزو اولین قاریانی است که تلاوت‌های وی ضبط شده است، به‌همین دلیل می‌توان گفت اکثر قاریان مصر از سبک وی بی‌بهره نیستند و از تلاوت‌های وی تأثیر پذیرفته‌اند. شریف می‌افزاید: نمی‌توان ادعا کرد که تلاوت‌های استاد شعیشع به‌صورت صددرصد تقلیدی از سبک استاد رفعت است، زیرا اگر خوب بنگریم تلاوت‌های این استاد را برگرفته از سلایق شخصی و روحیات خاص وی خواهیم یافت. «احمد ابوالقاسمی»، یکی دیگر از کارشناسان و قاریان بین‌المللی نیز گفته‌های دیگر کارشناسان را در این زمینه تأیید می‌کند و می‌افزاید: البته ذکر این‌ نکته ضروری است که استاد ابوالعینین شعیشع مقلد صرف از سبک استاد رفعت نیست و این‌که می‌گوییم ایشان از محمد رفعت تقلید کرده منظور حالت‌های تلاوت شعیشع است که از سبک استاد رفعت تأثیر پذیرفته و همیشه نیز اشارت‌هایی به حالت‌های تلاوت رفعت دارد. «هادی چارغلو» نفر نخست بیست‌ و یکمین جشنواره ملی قرآن دانشجویان ایران در رشته قرائت نیز درباره تقلید استاد شعیشع از سبک مرحوم رفعت، می‌گوید: شعیشع یک قاری صاحب سبک است که تلاوت‌هایش را با الهام از فطرت خدادادی خود اجرا می‌کند، هرچند که رنگ‌ و بوی خاصی نیز از سبک استاد رفعت در تلاوت‌های وی دیده می‌شود. «محمدرضا پورزرگری» کارشناس و قاری بین‌المللی نیز در این زمینه می‌گوید: استاد شعیشع از مکتب تلاوت مرحوم «محمد رفعت» بهره‌های فراوانی برده و ضمن تسلط بر نغمات قرآنی و صدای رسا و قدرتمند که دارای طنین و اوج بالایی است، در زمینه ادای درست حروف نیز از فصاحت بسیار بالایی برخوردار است. صدای استاد شعیشع؛ دارای صوتی قوی و منحصربه‌فرد از دیگر ویژگی‌های خاص تلاوت استاد شعیشع صدای منحصر به‌فرد و استثنایی او است که وی را به چهره‌ای محبوب در عالم فن قرائت قرآن کریم تبدیل می‌کند. «دغاغله» درباره صدای استاد شعیشع می‌گوید: استاد شعیشع از صدایی بسیار زیبا و استثنایی و روحی لطیف برخوردار است که این لطافت روح به‌نوعی در بهبودی و کیفیت نغمه‌هایی که برای تلاوت خود انتخاب می‌کند تأثیر به‌سزایی دارد و این امر سبب می‌شود تا تلاوت‌های استاد شعیشع تا اعماق قلب شنونده فرود بیاید و حرارت و شوقی خاص به مستمع بدهد که چنین امری خود یک ویژگی در تلاوت‌های این استاد است. سید «محسن موسوی‌بلده»  درباره صدای استاد شعیشع این‌چنین می‌گوید: استاد شعیشع پدیده‌ای ویژه در عالم قرائت است و تقلید از تلاوت‌های وی بسیار سخت و به صدایی قوی همانند صدای استاد همراه با قدرت تحریر فراوان نیاز دارد و دامنه قدرت صدای استاد از بم‌ترین تا زیرترین پرده‌های صوتی را شامل می‌شود. این داور بین‌المللی می‌افزاید: از جهتی می‌توان صدای استاد شعیشع را با صدای استاد «محمد علی‌البناء» مقایسه کرد، ولی صدای استاد شعیشع از نظر شدت و زنگ صدا بسیار قوی‌تر از صدای استاد علی‌البناء است، همچنین قدرت تحریرهایی که صدای استاد شعیشع دارد در صدای استاد علی‌البناء و دیگر قاریان وجود ندارد. وی البته در ادامه  می‌گوید: با وجود عارضه ای که در دستگاه تکلم استاد شعیشع بوجود آمده، اما شاهدیم که صدای وی از قدرت مانور بالایی در تلاوت برخوردار بوده و قادر است زیباترین و ریزترین تحریر‌ها را اجرا کند و این موهبتی الهی است که شامل حال این استاد فن قرائت قرآن کریم شده است. «حسینعلی شریف» نیز در این زمینه می‌گوید: علت موفقیت استاد شعیشع در عرصه تلاوت قرآن کریم نسبت به قاریان هم‌عصر خود، معلول صدای ویژه این استاد است، زیرا چنان‌چه دو قاری در عین این‌که در یک سبک تلاوت کنند دارای صداهای مختلفی باشند، قاری‌ای موفق‌تر خواهد بود که از صدای زیبا و قوی‌تری برخوردار باشد، در حقیقت حجم، وسعت و ارتفاع صدای استاد شعیشع وی را نسبت به صدای دیگر قاریان ممتاز کرده است. «احمد ابوالقاسمی» نیز درباره صدای استاد شعیشع می‌گوید: با وجود خاص بودن صدای استاد شعیشع که در واقع وی منحصر به‌فردترین صدا را در بین قراء داراست، اما وجود یک ویژگی خاص در این صدا باعث ایجاد یک سبک جدید در تلاوت قرآن شده است. «پورزرگری» نیز در این ارتباط به عارضه موجود در صدای استاد شعیشع اشاره می‌کند و می‌گوید: صدای این استاد بزرگ بعد از سال‌ها که تلاوت‌های جاودانی از خود به‌جا گذاشته است با آسیب‌دیدگی جزئی مواجه شد، اما با همین صدا نیز وقتی تلاوت می‌کرد حال و هوای صدای قدرتمند دوران جوانی در تلاوت‌های وی مشهود است. گزیده کلام به هرروی بررسی ابعاد فنی تلاوت‌های استاد شعیشع در یک مقال کوتاه نخواهد گنجید و اگر ساعت‌ها نیز به کارشناسی تلاوت‌های این استاد بگذرد، باز هم زوایا و نکات خاص دیگری برای بحث وجود خواهد داشت. در این میان از صحبت‌های کارشناسان قرآنی درباره استاد شعیشع چنین می‌توان برداشت کرد که وی هرچند در بازه‌ای از زمان مقلد استاد رفعت بوده، اما به‌دلیل ویژگی‌های خاص فردی و فطری، همچنین استعداد و توانایی در پردازش‌ مقامات قرآنی و تسلط فوق‌العاده استاد بر موسیقی عربی سبب شده است که وی سبکی خاص و منحصر به‌فرد برای خود برگزیند. همچنین حالت‌های ویژه‌ای که در صدای استاد شعیشع وجود دارد سبب شده است تا وی یک قاری با سبکی استثنایی در بین قاریان و علاقه‌مندان به فن قرائت قرآن کریم شناخته شود. البته ذکر این نکته ضروری است که نمی‌توان منکر این مسئله شد که استاد شعیشع از استاد رفعت تقلید کرده است، زیرا در بعضی از فرازهای تلاوت‌های وی حال و هوای سبک استاد رفعت مشهود بوده، همچنین وجود تلاوت‌هایی از استاد شعیشع در سنین جوانی که در آن‌ها وی به سبک استاد رفعت در حال تلاوت است مؤید این ادعاست.