اخبارقرآنی( شرط همراهی موسیقی و هنر قرآنی از زبان یک موزیسین)
|
همراهی موسیقی و هنر قرآنی به شرط ارتباط فرم و مضمون میسر است | ||||
|
موسیقی اگر قرار است برای تسهیل انتقال مفهوم با هنر دیگری همراه باشد باید از لحاظ فرمی با مضمون دینی یا مذهبی آن اثر مرتبط باشد و این ارتباط به ویژه در مضامین قرآنی ضروری‌تر است.
«نادر مشایخی» رهبر ارکستر و آهنگساز موسیقی کلاسیک درباره همراهی و انتخاب موسیقی برای نمایشگاه‌های هنر دینی و قرآنی گفت: اگر انتخاب موسیقی آگاهانه باشد، تلفیق در هر زمینه‌ای به جا خواهد بود. موسیقی می‌تواند از لحاظ فرمی با مضمون دینی یا مذهبی به ویژه مضامین قرآنی نمایشگاه مرتبط باشد. وی ادامه داد: اگر آهنگساز برای نمایشگاهی کار می‌کند باید دیدش را با تعمق در آثار نمایشگاه عوض کند زیرا مبحث اصلی نمایشگاه است و آهنگساز باید هر روز براساس آن یک مجسمه موسیقایی بسازد. موسیقی چنین نمایشگاهی نباید زیاد تغییر کند و بیشتر در زمینه حرکت کند. گذشت زمان نیز در آن نباشد. این آهنگساز درباره ارتباط موسیقی و خط گفت: موسیقی از زمانی که دارای خط شد از لحاظ گرافیکی با خط نوشتاری، شباهت یافت که من نیز به عنوان یک آهنگساز ایرانی، شباهت‌های عمیقی بین خط حامل موسیقی و خوشنویسی پیدا کردم؛ البته این تشابه در ظاهر نیست بلکه در باطن است. وی در توضیح بیشتر افزود: در باطن موسیقی سه نشانه برای راهنمایی نوازنده وجود دارد دسته اول آن قوانین است که در خط موسیقی می‌آید و باید همانگونه اجرا شود، مانند نت‌ها. دسته دوم قوانینی مانند تمپو(سرعت اجرا) است که اگر چه نوشته شده اما در نهایت به انتخاب رهبر و نوازنده وابسته است و دسته سوم نشانه‌هایی است که آزادی کامل دارد و در صورت رعایت نکردنش اشتباه رخ نمی‌دهد، مانند استکاتو(نشانه‌ای که ارزش زمانی نت را به نیم کاهش می‌دهد) که نوازنده به دلخواه و اختیار خود آن را رعایت می‌کند. مشایخی تصریح کرد: این آزادی به طور کامل در خوشنویسی ایران وجود دارد. اگر دقت کنیم مهمترین وجه خط که امکان خوب خواندن و قانونمند کردن آن را به ما می‌دهد، اعراب‌گذاری است که ما آن را نمی‌گذاریم اما به طور ذهنی رعایت می‌کنیم بنابراین آزادی خواندن آن مانند آزادی نوازنده در خواندن خط موسیقی است که امکان کاربرد آن را در موسیقی به ما می‌دهد. من به طور پیوسته از سال 1955 در آهنگسازی از این خطوط استفاده می‌کنم که نمونه آن قطعات برای 110 سنج، کوراتت زهی و آنسامبل نام دارد. آهنگساز سمفونی ملکوت در ادامه اشاره کرد: اختراع خط موسیقی باعث چندصدایی شدن آن شد که با آهنگسازی بدون خط، بسیار تفاوت دارد. موسیقی‌ای که خط ندارد، منسجم نیست و در فضا از بین می‌رود اما با خط موسیقی آهنگساز می‌تواند روی ساخته خود، بازنگری کند البته معتقدم خط موسیقی اروپایی برای موسیقی ایران مناسب نیست و یکی از دلایل این حرفم این است که اگر نوازنده یا خواننده‌ای بخواهد ردیف موسیقی را از روی یک مجموعه ردیف مکتوب موسیقی بزند، نتیجه‌ای نمی‌گیرد مگر اینکه در کنار استاد باشد.
وی افزود: این مورد درباره آهنگسازان کلاسیک نیز وجود دارد. در خط موسیقی آهنگسازی مانند موتزارت، نوعی نشانه‌گذاری و خلاصه‌نویسی وجود دارد و ما اکنون فکر می‌کنیم که قطعات او را باید دینامیک(شدت و ضعف صدا در نوازندگی) اجرا کرد در صورتی که در موسیقی آن زمان دینامیک هنوز وجود نداشت که اجرای اینگونه آثار وی با اشکال همراه می‌شود. مشایخی درباره ارتباط موسیقی و خوشنویسی توضیح داد: اولین جنبه مشترک موسیقی و خط، انتزاعی بودن و تجریدی بودن آن دو است. مورد دیگر کاربرد آن دو برای ارائه زیبایی صرف است و اینکه هیچ هدف و مقصودی در پشت آن وجود ندارد. در این صورت معنی خط و موسیقی فقط نزد بیننده و شنونده است این زیبایی معنی خاصی ندارد و برای ترغیب یا منع شنونده و خواننده ساخته نشده است؛ فقط زیبا است. وی اظهار داشت: خوشنویسی در ذهن مخاطب همیشه معما ایجاد می‌کند و بیننده باید در خواندن و کشف آن دقت بیشتری به خرج بدهد. درک این معنی با تعمق بیشتر حاصل می‌شود. این مسئله برای شخص من به وجود آمد که بسیاری اشعار بزرگان ادب فارسی را از روی آثار خوشنویسی درک کردم زیرا با این نحوه، دریافت‌ها در ذهن ماندگار است. مشایخی در پایان به پدیده بی‌زمانی در هنگام خلق اثر موسیقایی و خوشنویسی اشاره و یادآوری کرد: این خصیصه هنگام خلق همه هنرها وجود دارد و نمی‌توان آن را مختص موسیقی دانست. تجربه خوشنویسی در هنگام اجرای یکی از آثار که یک تریو(اجرای موسیق با سه نفر) بود، به دست آمد. من به عنوان آهنگساز، هنگام اجر ابا قلم خوشنویسی هزار و یک بار کلمه عشق را نوشتم و آخرین کلمه من هم‌زمان با اجرای آخرین نت کنسرت بود. |
