اخبارقرآنی ( برگزاری نشست‌های تخصصی شناخت سوره ها)
|
برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی شناخت سوره‌های قرآن کریم در دانشگاه امام صادق (ع)
| ||||
|
سلسله نشست‌های تخصصی شناخت سوره‌های قرآن کریم به همت گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) و با هدف توجه به مباحث نظری شناخت سوره‌ها بوده و بعد از مباحث نظری، شناسایی سوره‌های اسرا، کهف، مریم، طه و انبیا برگزار می‌شود. دکتر «عباس مصلاییپور»، عضو گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) ضمن بیان مطلب فوق گفت: هدف از این مجموعه نشست‌ها که هر هفته روزهای دوشنبهها برگزار می‌شود، توجه به مباحث نظری شناخت سوره‌ها بوده و بعد از مباحث نظری، شناسایی سوره‌های اسرا، کهف، مریم، طه و انبیا در دستور کار قرار گرفته است. وی در مورد نحوه برگزاری این نشست‌ها و سخنران هر جلسه اظهار کرد: برای هر جلسه، یکی از اعضای گروه علوم قرآن و حدیث به عنوان سخنران و مدیر علمی جلسه به ارائه سخن می‌پردازد و بعد از سخنان وی، اعضای گروه و حاضران نظرات خود را بیان می‌کنند. عضو گروه علوم قرآن و حدیث در مورد مراحل انجام این سلسله نشست‌ها گفت: در جلسه اول، مبانی نظری شناخت سوره‌های قرآن کریم در مباحث و موضوعاتی مانند تقسیمات قرآنی آیه، سوره، رکوع، حزب، نظم و ترتیب آیات در سوره‌ها، نظم و ترتیب سوره در مصحف شریف، نام سوره‌ها و فضایل سوره‌ها با سخنرانی دکتر «پاکت‌چی» مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در جلسه دوم شناخت سوره اسرا با سخنرانی دکتر «کریمی» برگزار می‌شود. شناخت سوره کهف، عنوان جلسه سوم است که با سخنرانی دکتر «عباس مصلاییپور» انجام می‌شود. در جلسه‌های چهارم، پنجم و ششم نیز به ترتیب شناخت سوره‌های مریم، طه و انبیا با سخنرانی دکتر «ایزدی»، دکتر «تقویان» و دکتر «پاکت‌چی» برگزار می‌شود و مباحث ارائه‌شده در این سلسله نشست‌ها به صورت کتابچه‌ای چاپ و منتشر می‌شود. وی در مورد زمان و مکان برگزاری این نشست‌ها گفت: این نشست‌ها هر هفته، دوشنبهها از ساعت 7 صبح الی 9 صبح در سالن شهید مطهری این دانشگاه، واقع در بزرگرا شهید چمران، پل مدیریت، دانشکده الهیات و معارف اسلامی برگزار می‌شود. دکتر مصلاییپور در مورد علت و هدف برگزاری چنین نشستی اذعان کرد: قرآن کریم، کتاب محکمی است که چینش و گزینش حروف، کلمات، آیات، آهنگ و معانی آن توسط خداوند حکیم انجام گرفته (کِتَابٌ أُحْکِمَتْ آیَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَکِیمٍ خَبِیرٍ) و در جای جای آن هزاران نکته ناگفته نهفته است (ظاهره انیق و باطنه عمیق. لا تفنی عجائبه و لاتنقضی غرائبه) یکی از ابعاد شگفت انگیز قرآن کریم تناسب آیات آن با یکدیگر است. هر خواننده متفکری با قرائت و دقت ر آیات سوره‌ها به نظم و ارتباط شگفت‌انگیز آن پی می‌برد.
وی در ادامه سخنانش این سئوالات را مطرح کرد: آیا مجموع آیات سامان یافته در یک سوره هدف خاص و معینی را دنبال می‌کند و یا هر سوره مشتمل بر آیاتی است که هر چند در بین برخی از آن‌ها تناسب وجود دارد؛ اما در مجموع درس‌های پراکنده‌‌ای را تنشکیل می‌دهند که چه‌بسا هیچ گونه تناسبی بین آن‌ها نباشد؟، اگر هر سوره دارای موضوع واحدی است نحوه ارتباط آیات مختلف‌المضامین با موضوع واحد چگونه است؟، مثلا اگر سوره بقره یک موضوع محوری و اصلی داشته باشد مطالبی همچون تقسیم انسان‌ها به سه گروه متقین، کافرین و منافقین، جریان حضرت آدم (ع)، داستان بنی‌اسرائیل، احکام شرعی مطرح شده در سوره و سایر مباحثی که هر یک در فضای خاصی هستند چگونه زیر یک سقف گرد هم می‌آیند؟ وی در پاسخ به سئوالات مطرح شده تأکید کرد: از متأخرین علامه طباطبایی (ره)، به این نکته تصریح کرده است که هر سوره صرفا مجموعه‌ای از آیه‌های پراکنده و بدون جامعیت واحدی نیست، بلکه یک وحدت فراگیر بر هر سوره حاکم است که پیوستگی آیات را می‌رساند و همه آیه‌ها با آن موضوع اصلی ارتباط دارند. وی افزود: علامه طباطبایی (ره) در مقدمه هر سوره فشرده‌ای از مطالب گسترده آن‌را بیان داشته و اهداف و غرض اصلی سوره را برشمرده است و بسیاری از برداشت‌های تفسیری خود را بر پایه غرض اصلی سوره بنا کرده است. دکتر مصلاییپور در ادامه سخنانش به اندیشه‌ها و دیدگاه‌های شیخ «محمد عبده» و شاگردش «محمد رشید رضا» اشاره کرد و گفت: شیخ محمد عبده و شاگردش محمد رشید رضا پدیدآورندگان تفسیر «المنار» همین نظریه را دنبال کرده و مسأله «الواحد‌الموضوعیه للسور» را مطرح کرده‌اند و اصرار دارند که فهم هدف هر سوره کمک شایانی است به مفسر تا به طور دقیق به مقاصد سوره پی برده و به معانی آیه‌های هر سوره نزدیک شود. عضو گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه سخنانش به دیدگاه‌های دکتر «عبدالله محمود شحاته» اشاره کرد و افزود: وی که کتاب «اهداف و مقاصد سوره‌های قرآن کریم» را به منظور تبیین هدف هر سوره تألیف کرده است با پافشاری بر اهمیت این روش در تفسیر قرآن بر ضرورت و ارزش آن تأکید می‌کند. وی در بیان خلاصه‌ای از تاریخ این رویکرد گفت: خلاصه آن‌که گر چه قدما به اهمیت و ارزش تناسب و ارتباط آیات پی برده بودن؛ اما قرآن‌پژوهان متأخر ضمن تأکید بر روابط آیات آن‌را از منظر جدیدی نگریسته و اعلام نمودند که هر سوره دارای محور و غرض واحدی است که در انسجام و به هم پیوستگی آیات نقش بسزایی دارد و اولین وظیفه هر مفسر پیش از ورود به تفسیر آیات به دست آوردن و کشف روح حاکم بر سوره‌هاست تا در پرتو قرآن بتواند به مقاصد و جزئیات سوره دست یابد.
وی افزود: قرآن‌پژوهان و مفسران متأخر به این نکته پی برده‌اند که هر وسره دارای یک جامعیت واحد است که در انسجام و به هم پیوستگی آیات نقش دارد. برخی از آنان از این حد جامع به عنوان جان و روح سوره یاد کرده‌اند. دکتر مصلاییپور در ادامه سخنانش به نظریه ساختار هندسی سوره‌های قرآن کریم اشاره کرد و اظهار کرد: این نظریه از مباحثی است که در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار گرفته است. بر اساس این نظریه، هر سوره از سوره‌های قرآن کریم، شامل موضوعی است که موضوع‌های فرعی متعددی دارد، به گونه‌ای که همه موضوع‌های فرعی به آن موضوع اصلی مرتبط است؛ به این ترتیب تمام آن سوره‌ها با هم ارتباط پیدا می‌کند؛ اگر چه در نگاه ظاهری ارتباط برخی از آیه‌ها با هم درک نمی‌شود. وی در پایان سخنانش اذعان کرد: البته منظور از ساختار هندسی سوره‌ها این نیست که هر موضوع فقط در یک سوره مطرح شده است و سوره‌های دیگر درباره آن هیچ سخنی به میان نمی آورند. داستان حضرت موسی (ع) یا حضرت آدم (ع) بارها در قرآن کریم تکرار شده است، متنهی در هر سوره به تناسب موضوع و محور اصلی سوره از یک بعد به آن پرداخته شده است. |
