نگاهی به استانداردهای آموزش قرآن به نوجوانان /1 | ||||||||||
با آغاز فصل تابستان و فراغت موقتی میلیونها دانشآموز، کلاسهای آموزشی قرآن و مفاهیم قرآنی نیز رونقی بیشتر میگیرد، اما آیا این کلاسها از استانداردهای تعریف شدهای پیروی میکنند؟ بهراستی استانداردهای آموزش قرآن به نوجوانان چیست و چگونه باید تعریف شود؟ این سؤال، مبحث اصلی گزارش ذیل را دربرمیگیرد که در گفتوگو با چهرههای شاخص قرآنی به دنبال یافتن پاسخ مناسب برای آن است. بهروز علیزاده، مدیر دارالقرآن ادارهکل تبلیغات اسلامی استان آذربایجانغربی به شرایط سنی نوجوانان برای اجرای برنامههای قرآنی اشاره میکند و میگوید: «جذاب و شاداب بودن، بهرهگیری از شیوههای نوین، استفاده از داستان و قصههای قرآنی، تهیه و نمایش برنامههای قرآنی پویانمایی، ایجاد و رعایت نظم، ایجاد رابطه عاطفی بین مربی و قرآنآموز و بهرهگیری از روشهای تربیتی صحیح و بهروز از جمله شرایطی است که در اجرای برنامههای قرآنی برای نوجوانان باید اعمال کرد.»
استقبال نوجوانان در گرو ایجاد کلاسهای شاداب وی میافزاید: «از دیگر شرایط و موازین صحیح در اجرای برنامههای قرآنی برای نوجوانان میتوان به مواردی مانند بهرهگیری مربیان از شیوههای استاندارد تدریس، مشارکت دادن متعلم در برنامههای قرآنی با هدف ایجاد مسئولیتپذیری، رفع مسائل و پاسخ به سئوالات قرآنی و ذهنی آنها، آموزش صحیح الفبای عربی، عملی کردن پیامهای قرآنی درزندگی نوجوانان اشاره کرد.» علیزاده در ادامه سخنان خود یادآور میشود: « در اجرای برنامههای قرآنی باید نوجوانان را با قرآن مأنوس کرد و آنها را به آموزهها، علوم قرآنی، آداب تلاوت و بیان زندگی انبیاء علاقهمند کرد و همچنین رعایت هماهنگی دروس قبلی با بعدی، رعایت توالی از ساده به مشکل و از آسان به سخت، بهرهگیری از معلومات استادان مجرب برای کشف مجهولات، بیان وآشناکردن نوجوانان با مشترکات زبان عربی و فارسی و تکیه کردن برحرکتهای عملی با استفاده از تمرینهای متنوع و گوناگون از موازینی است که در اجرای برنامههای قرآنی باید رعایت شود.» وی تصریح میکند: «فعالیتها و برنامههای قرآنی باید دارای هماهنگی، پیویستگی با استفاده از تجهیزات و امکانات پیشرفته نرمافزاری و نوارهای صوتی و تصویری باشد و از رشتههای هنری، ابزارها و شیوههای مختلف در ارائه مطلوب وبهینه برنامههای قرآنی به قشر نوجوان بهره گرفت.» مدیر دارالقرآن ادارهکل تبلیغات اسلامی استان آذربایجان شرقی در ادامه میگوید: «از دیگر موضوعاتی که در اجرای برنامههای قرآنی برای نوجوانان باید مراعات کرد، توجه، کشف و پرورش استعدادهای فردی و قرآنی، ارائه پیامها، آْیههای و سورههای قرآنی مربوط به الگوها و اسوهای قرآنی و دینی، ایجاد ارتباط عاطفی قهرمانان و دانشآموزان و ایجاد باور وجود خدا و حب درونی است.» وی درباره ویژگیهای الگوی قرآنی درجامعه میافزاید: «نوجوانان را از طریق بیان مفاهیم و پیامهای قرآنی درباره شخصیت، خصوصیات، فضایل و زندگی انبیاء، ائمه(ع) و بزرگان دین به عنوان الگوهای کامل و بینظیر آشنا کرد و همچنین یک الگوی قرآنی باید دارای عمل، نیت، هدف، کردار و گفتار زیبا و پسندیده باشد.»
حسین قادری، مدیر مجتمع فرهنگیـهنری ثقلین استان یزد نیز با بیان این مطلب که آموزش تدبر در قرآن و انسجام در مطالب وبرنامههای قرآنی ارائه شده به نوجوانان را باید مسئولان جدی بگیرند و این موضوعات را در اولویت برنامههای خود قراردهند، وارد مبحث ایکنا میشود. تدبر در قرآن برای نوجوانان الزامی است وی میافزاید: «مراکز قرآنی درامر آموزش باید برنامههای بلندمدت، اصولی وبا انسجام بیشتری برای نوجوانان برنامهریزی واجرا کنند. درکنار آموزش قرآن باید موضوع تدبر درقرآن، تشویق و ترغیب نوجوانان را نیز مدنظر داشت و تاکنون در اینباره بحث و بررسی، تعریف، طرح و برنامههای زیادی ارائه شده؛ ولی تاکنون درجامعه به این موضوعات کمتر پرداخته شده است.» قادری درباره استاندارها و نحوه آموزش قرآنکریم به نوجوانان میگوید: «مهمترین مطلبی که در آموزش قرآن به نوجوانان درمراکز قرآنی باید رعایت شود، رسمالخط و محتوای مطالب آموزشی مطابق با استانداردهای آموزشی آموزش و پرورش است.» وی تصریح میکند: «موضوع عنوان شده به این معنا نیست که آموزش باید درحد واندازه آموزشهای آموزش وپرورش باشد، بلکه باید شاکلهها و اصول فراگیری در آموزش وپرورش رعایت شود، بنابراین توام با آن، باید مراحل رشد و رسمالخط عثمان طاها البته با سطح آموزشی مناسب و کارشناسی شده به نوجوانان آموزش داده شود.» وی همچنین درباره تشویق مطلوب نوجوانان قرآنی اظهار میکند: «اجرای برنامههای جانبی و تشویق نوجوانان برگزیده قرآنی در ادامه فراگیری علوم قرآنی بیشتر توسط آنها بسیار حایز اهمیت است ومتاسفانه نوع رفتار و برخورد مسئولان با کسی که دریکی از رشتههای ورزشی رتبه اول آورده بسیار متفاوت با نفرات برتر مسابقات قرآنی است.» قادری درباره علاقه و اولویت انتخاب رشتههای مختلف توسط نوجوانان تصریح میکند: «اگر نسبت به علایق نوجوانان به موضوعات مختلف دقیق باشیم، در مییابیم کشش آنها برای شرکت در دورههای آموزشی رشتههای موسیقی و ورزش بیش از علوم قرآنی است و اگر به ریشهها برگردیم با نبود مشوقهای شخصیتی، معنوی ومادی مواجه خواهیمشد، بنابراین اگر این موارد به برنامههای قرآنی اضافه شود در انتخاب نوجوانان بسیار تاثیر خواهد گذاشت.»
وی درباره الگوسازی قرآنی برای نوجوانان، میگوید: «افراد قرآنی موفقی درسطح کشور وجود دارد، ولی چندگانه بودن متولیان امور قرآنی و اجرای برنامههای قرآنی توسط هرکدام براساس سلایق خود درگمنام بودن چهرههای قرآنی بسیار موثر است، و برای ترویج و گسترش فرهنگ قرآنی و معرفی الگوهای نمونه قرآنی به جامعه، متولیان امور قرآنی باید یکی شود والگوسازی صحیح وموفق نیازمند روند آموزشی مطلوب و مناسبی از سوی تشکل قرآنی واحد درسطح کشور است.» قادری درباره ویژگیهای الگوهای قرآنی یادآورمیشود: «توفیق فرد در دورههای آموزشی، نظم در انجام برنامهها و فعالیتهای روزانه، رفتارهای مناسب و مطلوب با والدین و اطرافیان(هنجارهای اجتماعی)، نوع ارتباط شخص با قرآن، قرائت نماز اول وقت و تلاش و تدبر برای فهم آیات قرآنی، توجه و اخلاص در گفتار، اعمال و رفتار، ظاهر و باطن آراسته وپاکیزه و برخوردهای شایسته قرآنی با مسائل مختلف براساس پیامهای قرآنی را میتوان از مهمترین ویژگیهای یک الگوی قرآنی دانست اگرچه رتبههای برتر کشوری و بینالمللی را نیز کسب نکرده باشد.» همچنین پروین اختردانش، مدیر جامعةالقرآن الکریم امام صادق (ع) استان بوشهر که سالیان زیادی را برای آموزش قرآن به نوجوانان صرف کرده است، در این باره میگوید: «اجرای برنامههای قرآنی ویژه نوجوانان باید به دور از اجبار و توأم با تشویق و ترغیب باشد.» نوجوانان قرآنی تشویق شوند وی در ادامه میگوید: «در امر آموزش نباید اجبار باشد ولی متاسفأنه خانوادهها برای جبران گذشتههایشان تمام تجربیات خود را به درست یا غلط درباره فرزندان خود بهکار میبرند. این والدین به لحاظ اینکه فراگیری علوم قرآنی را باید از کودکی شروع کرد به فرزندان خود بسیار فشار میآورند و آنها را به فعالیتهایی بیش از توان خود مجبور میکنند و متاسفانه این موضوع دریادگیری آنها تأثیر نامطلوبی دارد.»
اختردانش میافزاید: «دراجرای امور قرآنی باید به کیفیت، عمل و عامل بودن توجه داشت و در این قبیل امور، قشر نوجوان در یادگیری علومقرآنی بیشتر به رفتارها و اعمال والدین، مربیان و مسئولان دقت و توجه دارند بنابراین افراد بزرگسالی که با نوجوانان و کودکان در ارتباط هستند باید نسبت به اعمال و نوع برخورد خود دقت لازم و کافی داشته باشند. قرآن کتاب شعور و عمل است و بهطور حتم نوجوانان بدونعمل، مطلبی را فرا نخواهندگرفت. بنابراین مسئولان و والدین برای هدایت فرزندان چه در منزل و چه در مکانهای آموزشی باید رفتار و اعمالی شایسته و مطابق با گفتارهای پیامبر اکرم (ص) باشد.» |