۵۰ کلمه قرآن
آذرتاش آذرنوش، استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران گفت: معانی واقعی و دقیق 50 کلمه قرآن کریم برای اولین بار در قالب طرحی بررسی و نتیجه آن به صورت یک کتاب منتشر میشود.
نشست خبری طرح بررسی معانی 50 کلمه قرآنی که به همت جهاد دانشگاهی دانشکده الهیات دانشگاه تهران و با مشارکت مرکز توسعه و ترویج فعالیتهای قرآنی کشور صورت میگیرد، صبح امروز در دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.
آذرتاش آذرنوش، استاد دانشگاه و لغتشناس و مسئول این طرح در این نشست اظهار داشت: از نظر زبانشناسی کلمات قرآنی معانی دارند که همیشه این معانی روشن نیستند. ما در این طرح میخواهیم ببینیم مقدار فهم ما از این واژههای قرآنی چیست؟ مایی که در قرن بیست و یکم زندگی میکنیم، چگونه این متن مقدس را میفهمیم.
وی افزود: ما در مقابل کلمات قرآن ضعف بسیاری داریم و این کلمات را با دید خودمان میفهمیم. لازم است که به زمان نزول وحی باز گردیم و سابقه و تحول کلمات قرآن را بررسی کنیم تا به معنی دقیقتر آنها برسیم.
آذرنوش درباره انگیزه و هدف این طرح گفت: وقتی شروع میکنیم به بررسی کلمات قرآن، درمییابیم که چقدر تواناییمان در مقابل فهم لغات قرآن کم است. اگر فرض را بر این نهیم که انبوهی از کلمات قرآنی معانی دیگری داشتهاند و ما در طول قرون برای آنها معانی دیگری گذاشتهایم، حالا باید این معانی اصلاح شوند. در این زمینه کارهای خاورشناسان خیلی وسیع است و از ما جلوتر هستند و ما ناچاریم با نگاه انتقادی از این فعالیتها استفاده کنیم.ما در این طرح متأثر از فعالیتهای خاورشناسان هستیم.
مسئول طرح بررسی معانی 50 کلمه قرآنی درباره روش کار در این طرح گفت: باید برای دریافت معانی دقیق کلمات به قاموسهای زمان وحی مراجعه شود و بنابراین ما شروع کردیم به منبعشناسی. کتابهای قاموسی ما بیشمارند و ما حدود 15 قاموس را از قرن دوم تا سیزدهم انتخاب کردهایم که این قاموسها به زبانهای مختلف هستند. بعد از منبعشناسی به روششناسی میپردازیم؛ اینکه چگونه میشود پژوهشهای معاصر را با پژوهشهای کهن قرآنی در آمیخت.
آذرنوش که این طرح را با دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و دکترای رشته علوم قرآنی و حدیث انجام میدهد ادامه داد: در آغاز چند کلمه را به عنوان نمونه برای دانشجویانم بیان میکردم و بعد از آن، دانشجویان در مورد چند کلمه قرآنی پژوهش میکنند. وقتی پژوهشهای آنها که برای هر لغت 20 تا 100 صفحه خواهد شد، نوشته شد، آنها توسط من ویرایش میشوند و البته این ویرایش کلی است.
وی افزود: این مقالهها به صورت یک کتاب منتشر میشود و امیدوارم دولت از چنین طرحی حمایت کند. این کتاب شامل تعدادی کلمه قرآنی است که ما مسایل معناشناختی کلمات قرآنی را در این مقالات عرضه میکنیم، سپس به کمک تمام ترجمههای فارسی از قرن چهارم تاکنون که هزار ترجمه است، نظر پدران خودمان و درباره این واژگان قرآن بررسی میکنیم و به دنبال این میکردیم که یک معنای جامعتری درباره کلمات قرآنی به جامعه عرضه کنیم. این مقالات نهایی نیستند و باید روی آنها بیشتر کار شود. در این طرح بافتشناسی نداریم بلکه کار لغتشناسی و ریشهشناسی میکنیم و میکوشیم که کار بافتار نکنیم.
آذرنوش افزود: دانشجویان این طرح باید زبانهای مختلف را بدانند و تحقیقات مستشرقان را بیشتر بخوانند. در آغاز 50 کلمه را بررسی میکنیم و امیدوارم با وقت بیشتر و بودجه بیشتر تعداد این کلمات بیشتر شود و من مطمئن هستم این کار در حد ملی میتواند مخاطبان خودش را پیدا کند. نتیجه این کار بینهایت ارزشمند و برای پژوهشهای قرآنی مهم است.
وی گفت: ما روی کلماتی کار میکنیم که بیشتر مادی است و در شریعت و اعتقادات ما نقشی چندانی ندارند. کار کردن روی کلمات حساسی مثل تقوا و کفر کار گستردهتری میخواهد که علاوه بر فیلولوژی دانشهای دیگری را نیز لازم دارد.
وی با بیان اینکه این طرح تبدیل دانش تئوری به دانش عملی در حوزه علوم قرآنی است، در پایان درباره زمانبندی این طرح گفت: این طرح از آذر سال گذشته آغاز شده و آذرماه امسال پایان میپذیرد و نتیجه آن منتشر میشود. فازهای بعدی میتواند به مرور انجام شود. آرزوی من این است عامه مردم مخاطب این کتاب باشند و فقط برای یک قشر خاص نباشد.