اخبار قرآنی( نقدی بر بزرگ‌ترین رویداد قرآنی سال 86 )

نقدی بر بزرگ‌ترین رویداد قرآنی سال 86

پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به عنوان بزرگ‌ترین رویداد قرآنی سال 86، با همه نقاط ضعف و قوتش به کار خود خاتمه داد و پرونده آن به بایگانی نمایشگاه‌های ایران پیوست تا شاید روزی برای استفاده از تجربیات آن، دگر بار گشوده شود. پرونده پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم که در روز 22 شهریور ماه، همزمان با اولین روز از ماه مبارک رمضان گشوده شده بود، در روز 16 مهرماه، همزمان با بیست و ششمین روز از بهار قرآن، با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین«محمدی‌گلپایگانی»رئیس دفتر مقام معظم رهبری، بسته شد و به بایگانی پرونده‌های نمایشگاه‌های ایران پیوست. خبرگزاری ایکنا از ابتدا تا انتهای برپایی این نمایشگاه، در گفت و گو با کارشناسان، صاحبنظران و فعالان به نقد و ارزیابی جوانب مختلف فعالیت‌های این نمایشگاه از چند زاویه و در قالب چند سوژه و موضوع با عنوان‌های زیر پرداخت.  یک‌ بازدیدکننده: در نمایشگاه قرآن، باید فضایی ایجاد شود که بازدیدکنندگان پس از خروج از نمایشگاه، بار معنوی و بازدهی قرآنی به همراه داشته باشند همچنین در نمایشگاه، باید دوره‌های آموزشی کوتاه مدت جهت جذب و توجیه بازدیدکنندگان وجود داشته باشد چرا که بازده این مسائل از همه تبلیغات و پوسترها بیشتر خواهد بود. پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از دیدگاه بازدیدکنندگان، بازخوانی اهداف برپایی پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن، بررسی نقش نمایشگاه قرآن در تعامل میان مراکز قرآنی و جلوگیری از موازی‌کاری، ملاک‌های انتخاب خادمان قرآن و تسهیلات نمایشگاه برای حضور فعال مراکز قرآنی مردمی. پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از دیدگاه بازدیدکنندگان بدون شک، مخاطب و به طور عام، آحاد مردم، اصلی مهم در هر برنامه‌ریزی و رکنی برای تصمیم‌گیری‌اند، بدون مخاطب، هیچ برنامه‌ فرهنگی‌ای امکان زایش نمی‌یابد چرا که تا هدف و گروه هدفی نباشد، ضرورتی برای خلق یک برنامه و کار وجود ندارد، به همین دلیل دیدگاه مخاطبان و مردم درباره کاری که برای آنان و به نام آنان شکل گرفته است می‌تواند از هر موضوعی برای بحث و بررسی مهمتر باشد. «حامد محمدیان» طلبه و دانشجوی مترجمی زبان انگلیسی درباره پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم می‌گوید: تبلیغات نمایشگاه قرآن پر رنگ‌تر از محتوای آن است، مسئولان برپایی نمایشگاه باید با برنامه‌ریزی و فعالیت لازم در راستای کاربردی‌ و جذاب‌تر کردن نمایشگاه قرآن، کار محتوایی و خروجی مثبت از نمایشگاه داشته باشند تا جذابیت و نمای ارایه شده از تلویزیون و رسانه‌ها مطابق با عرضه محصولات دیده شده در نمایشگاه باشد. «محمدحسین سلیمیان» کارشناس ارشد رشته حقوق هم در این باره به خبرنگار ما گفت: در نمایشگاه قرآن، باید فضایی ایجاد شود که بازدیدکنندگان پس از خروج از نمایشگاه، بار معنوی و بازدهی قرآنی به همراه داشته باشند همچنین در نمایشگاه، باید دوره‌های آموزشی کوتاه مدت جهت جذب و توجیه بازدیدکنندگان وجود داشته باشد چرا که بازده این مسائل از همه تبلیغات و پوسترها بیشتر خواهد بود. «الهی‌مهر»طلبه و مبلغ نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها معتقد است که کسانی که برای برپایی نماشگاه قرآن دعوت به همکاری می‌شوند باید قرآنی باشند و از سر شور و اشتیاق وارد این فضا شوند که در این صورت با وجود خیلی از نارسایی‌ها باز هم جو نمایشگاه خالص و تأثیرگذار خواهد بود. وی می‌افزاید: نمایشگاه قرآن باید بهانه‌ای برای توجه‌دادن جامعه به قرآن و ارزش‌های اسلامی باشد و زمینه‌ای برای آشنایی بیشتر با قرآن و جلوه‌های زیبای هنری، محتوایی و منحصر به فرد قرآنی برای جوانان بازدید کننده ایجاد کند. آخوندی»از دیگر بازدیدکنندگان پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم گفت: تصور شخصی من از برگزاری این نمایشگاه در سال 86 این بود که نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم بهتر از سال‌های گذشته برگزار شود البته در بخش جنبی، امسال از قبل بهتر بود ولی بر روی مسائل کیفی و کمی چندان توجه نشده است. «آخوندی»از دیگر بازدیدکنندگان پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم گفت: تصور شخصی من از برگزاری این نمایشگاه در سال 86 این بود که نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم بهتر از سال‌های گذشته برگزار شود البته در بخش جنبی، امسال از قبل بهتر بود ولی بر روی مسائل کیفی و کمی چندان توجه نشده است. وی در ادامه با تأکید بر این نکته که نداشتن کیفیت محصولات عرضه شده در پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نسبت به سال‌های گذشته می‌تواند یکی دیگر از عوامل ‌استقبال کم مردم از نمایشگاه محسوب شود، تصریح کرد: اگر کیفیت محصولات عرضه شده در پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نسبت به سال‌های گذشته بالاتر برود می‌تواند مخاطب بیشتری را به سوی خودش جذب کند و متأسفانه تاکنون این اتفاق هنوز رخ نداده است. مصلی؛ بهترین مکان برای نمایشگاه «علی کاظمی» وکیل دادگستری نیز درباره محل برپایی نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم اظهارکرد: محل فعلی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در مصلای تهران، تدبیری ارزنده و بسیار مطلوب است چراکه با استفاده از مترو به راحتی می‌توان در نمایشگاه حاضر شد و همین‌طور فضای وسیع، گسترده و زیبای مصلی در برپایی نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم تاثیر بهینه دارد و نسبت به دوره‌های قبلی که در خیابان حجاب در مرکز آفرینش‌های هنری برگزار می‌شد، بسیار مطلوب‌تر است. وی درباره مدت و زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم یادآور می‌شود که زمان برگزاری نمایشگاه بسیار مناسب و مدت آن نیز طولانی است و به همین دلیل برای مسئولان غرفه‌ها، سختی‌ها و دشواری‌هایی را ایجاد می‌کند. علاوه برموارد مطرح شده، بازدیدکنندگان در گفت و گو با ایکنا موارد زیر را به عنوان نقاط ضعف و قوت پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن بیان کردند: لزوم خارج‌شدن نمایشگاه از حالت صوری و ظاهری، مطلوبیت دکوراسیون غرفه‌ها، لزوم دعوت منسجم و سازماندهی‌شده‌تر، حذف غرفه‌های غیرضروری از نمایشگاه، تقویت عملکرد کمیته تجلیل از خادمان قرآن و بخش دانشگاهی، حذف محصولات مشترک غرفه‌ها، تثبیت و تقویت بخش پژوهش و مشاوره، عدم استفاده از پیمانکاران سودجو برای اداره امور نمایشگاه، ارایه تسهیلت مانند بن برای خرید کتاب و محصولات به اقشار گوناگون، بهتر بودن بخش جنبی نسبت به نمایشگاه سال گذشته، لزوم ارتقاء کیفیت محصولات و کمترشدن زمان برپایی نمایشگاه. بازخوانی اهداف برپایی نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم قرآن کریم در آیات متعددی، خلق دنیا و آخرت و آفرینش جهان و انسان را نه تنها کاری عبث و بیهوده ندانسته بلکه بر هدف‌دار بودن آفرینش تاکید نیز کرده است بنابراین، هر کار و فعلی از انسان‌ها باید تابع هدفی نیک و مقدس باشد، نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نیز از این قاعده مستثنی نیست و بازخوانی اهداف برپایی این نمایشگاه در فاصله هر چند سال یک‌بار ضروری به نظر می‌رسد و موجب قوام و دوام بیش‌تر آن خواهد شد.  وزیر ارشاد: به گمان من همین که یک ماه آن هم در ماه مبارکی مانند رمضان، نگاه‌ها بیش از هر زمان دیگر متوجه قرآن شود و دل‌ها به یاد قرآن بیفتد، خود این توجه و عنایتی که متاثر از ماه رمضان است و به میزان قابل توجهی در کشاندن دل‌ها و اندیشه‌ها به سمت قرآن مؤثر است، نوعی دسترسی به اهداف است. اهداف برپایی نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از دید وزیر ارشاد «محمدحسین صفارهرندی»وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گو با ایکنا درباره اهداف نمایشگاه تصریح کرده است که به گمان من همین که یک ماه آن هم در ماه مبارکی مانند رمضان، نگاه‌ها بیش از هر زمان دیگر متوجه قرآن شود و دل‌ها به یاد قرآن بیفتد، خود این توجه و عنایتی که متاثر از ماه رمضان است و به میزان قابل توجهی در کشاندن دل‌ها و اندیشه‌ها به سمت قرآن مؤثر است، نوعی دسترسی به اهداف است. وقتی چنین بساطی گسترده می‌شود، اهالی قرآن و فعالان قرآنی در یک نقطه اجتماع می‌کنند و فعالان قرآنی از هر طیف و جنسی خودشان را به این مکان می‌رسانند؛ تجمیع این همه استعداد‌های قرآنی در عرصه هنر قرآنی، انتشارات قرآنی، پژوهش و ...موجب می‌شود تا به میزان یک‌سال، تجربیات به دست آمده، مبادله شود و برای دست‌یابی به قله‌های بالاتر و برتر خیز برداشته شود؛ در هر دوره‌ای که به نمایشگاه نگاه می‌کنیم، نسبت به سال قبل بهتر شده است، ما شعار یکی ــ دو ساله اخیر خودمان را در کنار شعارهای برجسته سالانه، رویکرد به قرآن به عنوان متن دستورالعمل زندگی قرار داده‌ایم و الان به نظر می‌رسد، در دستگاه‌های مختلف تنظیم‌کننده مسایل اجتماعی، بازگشت به قرآن به عنوان راهنمای عمل، از قبل جدی‌تر شده است. وی افزود: این دستاورد‌ها را باید متاثر از همین فضا‌ها(نمایشگاه) که بزرگان مملکت با حضور خود آن را تایید می‌کنند، دانست؛ سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی، منت گذاشتند و با تشریف‌فرمایی خودشان این چراغ را روشن‌تر کردند و حضور رئیس جمهور و رؤسای قوا و سایر مسئولان نیز در این نمایشگاه‌ها، معنادار است. وی ضمن ابراز نارضایتی از وضعیت بخش‌ بین‌الملل نمایشگاه تاکید کرد: با توجه به جایگاه ایران در علوم قرآنی، هنوز از بخش بین‌المللی راضی نیستم اما هر سال اهل پژوهش و هنرمندان و چهره‌های قرآنی از سایر کشورها میهمان ما هستند و این جایگاه به اعتبار چهره‌های شاخص قرآنی از علمای بزرگ و پژوهشگران، قاریان و حافظان برجسته قرآن که در عرصه‌های بین‌المللی درخشیده‌اند و صاحب رتبه شده‌اند به دست آمده است و نمایشگاه نیز می‌تواند این نقش را پررنگ‌تر سازد. نگاه رئیس دفتر مقام معظم رهبری به نمایشگاه قرآن رئیس دفتر مقام معظم رهبری نیز در حاشیه مراسم اختتامیه پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، تصریح کرد: توصیه من این است که هرچه بیشتر از این فرصت‌ها(مانند برپایی نمایشگاه قرآن) استفاده کنیم و نسل جوان را در برابر امواج گمراه‌ کننده، از طریق ترویج، تبلیغ، فهم و عمل به قرآن بیمه کنیم که البته روش و هدف دولت‌مردان نیز در حال حاضر ترویج قرآن است و این بهترین فرصت برای استفاده و نهادینه کردن قرآن در بین مردم است. بازتعریف اهداف نمایشگاه به تناسب نیاز‌ مخاطبان «محمدعلی خواجه‌‌پیری» مشاور وزیر ارشاد و مسئول برگزاری پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نیز با اشاره به این نکته که اهداف نمایشگاه با نیازهای روز باز تعریف می‌شود، افزود: در سال گذشته معیار مسئولان برگزاری نمایشگاه توسعه مفاهیم قرآن بود و امسال بحث اتحاد ملی و انسجام اسلامی مطرح است و اهداف نمایشگاه در راستای اهداف و ملاک‌های نظام حرکت می‌کند. «محمدعلی خواجه‌‌پیری» مشاور وزیر ارشاد و مسئول برگزاری پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم نیز با اشاره به این نکته که اهداف نمایشگاه با نیازهای روز باز تعریف می‌شود، افزود: در سال گذشته معیار مسئولان برگزاری نمایشگاه توسعه مفاهیم قرآن بود و امسال بحث اتحاد ملی و انسجام اسلامی مطرح است و اهداف نمایشگاه در راستای اهداف و ملاک‌های نظام حرکت می‌کند. وی افزود: نمایشگاه قرآن کریم در جهت توسعه یا ارتقای سطح محصولات ارائه شده چندان نقشی ندارد ولی می‌تواند در ارتقای مجلات و رسالات ارشد و دکترای دانشجویان، آثار هنری هنرمندان در بخش‌های مختلف، نرم‌افزارهای تولید شده و کتاب‌های منتشر شده نقش داشته باشد. سردار بتولی معاون اجتماعی ناجا با اشاره به هزینه‌های فرهنگی بسیاری که برای برگزاری این گونه نمایشگاه‌ها صورت می‌گیرد به لزوم بررسی بازخوردهای آن پرداخت و تصریح کرد: برای رسیدن به چنین هدفی ابتدا باید دید انتظار از برگزاری نمایشگاه چیست، چرا که هر عملی برد مشخص خود را دارد و اثر محدودی می‌تواند بر جای بگذارد، بنابراین ابتدا باید انتظارات عمل مشخص شود که اگر بیش از حد توان در نظر باشد شاید با ظرفیت نمایشگاه همخوانی نداشته و بازخورد مورد نظر حاصل نمی‌شود. سید«مصطفی سادات‌بهشتی» مشاور فرهنگی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری نیز بازخوردهای هزینه‌های صورت گرفته در این بخش را مورد ارزیابی قرار داد و گفت: به بیان مقام معظم رهبری «در مسائل و فعالیت‌های فرهنگی که باید در رأس امور جامعه اسلامی باشد، صرفه اقتصادی را نباید لحاظ کرد» ولی از طرف دیگر باید توجه داشت که در هر فعالیتی بالاترین و بهترین بازده را باید در کارها به دست آوریم که به طور قطع مشروعیت لازم را به همراه داشته باشد و از هرگونه اسراف و تبلیغ دوری کند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین«سعید بهمنی» عضو شورای برنامه‌ریزی پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در این باره گفت: به عنوان برنامه‌ریز، بالاتر از این نمی‌دانم که مطالب، مطابق با نیازهای مخاطب به آنان انتقال یابد، بر این اساس در این نمایشگاه تلاش بر تحقق این هدف بوده و تمام بخش پژوهش، نیز با قرار دادن شعار خدمات‌محور، خدمات خود را به دو صورت زنده و آثار مکتوب به بازدیدکنندگان ارائه کرد. نمایشگاه وسیله‌ای برای جذب عقاید مختلف مسعود وکیل کارشناس مسئول گروه قران دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی نمایشگاه قرآن معتقد است که نمایشگاه توانسته عقاید و اندیشه‌های متفاوتی را جذب خود کند و با تحقیق می‌توان متوجه شد که تا چه اندازه توانسته پاسخ‌گوی درخواست نیازهای افرد جامعه باشد؛ همان‌گونه که از نام نمایشگاه مشخص است، نمایشگاه محل عرضه محصولات است و این‌که تا چه اندازه، محتوا دارد، به محصولات فرهنگی که مؤسسات ارایه می‌دهند، بستگی دارد. «سعید سیاری» مسئول برگزاری نشست‌های بخش دانشگاهی پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، نیز هدف از برگزاری نشست‌های تخصصی و دانشجویی نمایشگاه امسال را شناساندن مفاهیم دینی برای علاقه‌مندان، دانشجویان و کسانی که در زمینه‌ی فعالیت‌های قرآنی می‌خواهند اطلاعات بیشتری کسب کنند، می‌داند. علاوه بر موارد مذکور که از طرف مسئولان برگزاری نمایشگاه به عنوان اهداف برپایی نمایشگاه عنوان شده است، می‌توان به موارد زیر نیز که از سوی مسئولان غرفه‌ها و کارشناسان قرآنی کشور درباره لزوم برگزاری نمایشگاه عنوان شده است، اشاره کرد: مسعود وکیل کارشناس مسئول گروه قران دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی نمایشگاه قرآن معتقد است که نمایشگاه توانسته عقاید و اندیشه‌های متفاوتی را جذب خود کند و با تحقیق می‌توان متوجه شد که تا چه اندازه توانسته پاسخ‌گوی درخواست نیازهای افرد جامعه باشد؛ همان‌گونه که از نام نمایشگاه مشخص است، نمایشگاه محل عرضه محصولات است و این‌که تا چه اندازه، محتوا دارد، به محصولات فرهنگی که مؤسسات ارایه می‌دهند، بستگی دارد. 1. نمایشگاه قرآن، فرصتی برای ارتباط میان مردم و بخش‌های مردمی، فرصتی برای آموزش قرآن و افزایش گرایش مردم به قرآن، فرصتی برای ارایه مشاوره هنری، علمی و ... به مراکز قرآنی مردمی و ایجاد فضایی معنوی است. 2. نمایشگاه جنبه نمادین دارد، در توسعه مفاهیم قرآنی مؤثر است و اگر چه نمی‌تواند موجب اتحاد ملی و انسجام اسلامی شود اما می‌تواند فضایی را برای این موضوع ایجاد کند. 3. نمایشگاه تلفیقی از بعد تجاری و معنوی است چراکه از یک‌سو می‌تواند موجب رفع نیاز‌هایی مانند کتاب، نرم‌افزار و سایر محصولات برای علاقه‌مندان شود و از سوی دیگر تلنگری در افراد برای نگاه قرآنی به زندگی ایجاد کند. نمایشگاه قرآن، جذاب‌ترین نمایشگاه فرهنگی 4. نمایشگاه قرآن، جذاب‌ترین نمایشگاه در عرصه فرهنگی است و اگر از روی عادت هم باشد، عادتی پسندیده است، همچنین این نمایشگاه می‌تواند موجب عرضه محوصلات قرآنی به سایر زبان‌های دنیا و رقابت میان مراکز قرآنی کشور شود. 5. نمایشگاه، فعالیتی در راستای حفظ شعائر و ظاهر قرآن همچنین نگاه عمیق به مسائل قرآنی و فرصتی برای رفع نیازهای مادی و معنوی مردم است. 6. نمایشگاه فرصتی برای بروز و ظهور فعالیت‌های قرآنی، شناساندن مفاهیم قرآنی و دینی و عرصه‌ای برای نمایش فعالیت‌های قرآنی یک‌ساله کشور است. 7. نمایشگاه در زمره فعالیت‌های ویترینی، ترویجی و تبلیغی است؛ موجب تحقق اهداف قرآنی کشور می‌شود و عرصه‌ای برای انعکاس توانمندی‌های قرآنی نظام است. همچنین پیشنهاداتی مانند ضرورت بازبینی سالانه اهداف نمایشگاه با انجام تحقیقات کارشناسی(که البته بخشی از آن امسال نیز صورت گرفت)، برپایی کلاس‌های قرآنی در نمایشگاه، محله‌ای برگزار شدن نمایشگاه در مناطق و محلات تهران، ایجاد تنوع سالانه، فراهم کردن شرایط برای حضور اقشار مختلف مردم و به ویژه دانشجویان و ارایه تسهیلات به‌ آنان و لزوم مخاطب‌سنجی از سوی کارشناسان و دست‌اندرکاران امور قرآنی برای برپایی بهتر نمایشگاه عنوان شده است.