|
بهاءالدین خرمشاهی در دیدار از مرکز فرهنگ و معارف قرآن در قم گفت: «مجموعه مقالات دایرةالمعارف قرآن کریم از نظر محتوایی از اتقان و استحکام بالایی برخوردار و از نظر نگارش از شیوایی و روانی خوبی بهره‌مند است و به جرأت باید گفت سطح علمی دایرةالمعارف قرآن مرکز از دانشنامه لیدن هلند بالاتر است.»
 |
| بهاءالدین خرمشاهی |
«بهاءالدین خرمشاهی» قرآن‌پژوه معاصر در دیدار با برخی از مسئولان مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به مجموعه منتشر شده پنج جلدی دایرةالمعارف قرآن کریم گفت: نثر دایرةالمعارف قرآن شیوا و به روز است، به یک معنا برخوردار از نثر معیاری است که امروز در جامعه رایج است و از سوی دیگر از شیوایی و متانت خوبی بهره‌مند است.
وی در ادامه افزود: برخی از مقالات مانند «آب و اسلام و اسباب نزول» آن چنان مرا به خود جذب کرد که به محققان و نویسندگان آن تبریک عرض می‌کنم.
خرمشاهی اظهار کرد: با نگاهی گذرا به محققان و نویسندگان مقالات متوجه شدم که برخی از محققان و صاحب‌نظرانی که مقالات این دانشنامه بزرگ قرآنی را نگاشته‌اند از مشاهیر امروز کشور ما هستند.
| بهاءالدین خرمشاهی: |
| نثر دایرةالمعارف قرآن شیوا و به روز است، به یک معنا برخوردار از نثر معیاری است که امروز در جامعه رایج است و از سوی دیگر از شیوایی و متانت خوبی بهره‌مند است |
این قرآن‌پژوه با اشاره به نویسندگان برخی دیگر از مقالات گفت: به نظر می‌رسد که برخی از نویسندگان از تربیت یافتگان مجموعه باشند، استحکام و استواری مقالات آنان خود به خوبی گواه این مطلب است که پرورش یافتگان خوبی را به جامعه ارایه داده‌اید و در حقیقت از فواید این کار شما تربیت محققان جوان است که باید بر این نعمت سپاس گفت.
وی درباره شناسه مدخل‌ها و موضوعات دایرةالمعارف قرآن گفت: کار مفیدی که در این دانشنامه انجام شده و برای خوانندگان مفید و سودمند است یکی همین شناسه‌های مدخل‌هاست که امری ضروری است و در دایرةالمعارف قرآن، شناسه از یک جامعیت و گویایی برخوردار است که خواننده با متن و موضوع مورد بحث ارتباط برقرار می‌کند و این شناسه‌ها چنان خوب است که توجه مرا جلب کرده است.
نویسنده کتاب «قرآن‌شناسی و قرآن‌پژوهی» افزود: روشی که در این دایرةالمعارف نسبت به مقالات اتخاذ شده خیلی خوب است و موجب می‌شود تا خواننده از مقالات بلند خسته نشود، زیرا با تقطیع و آوردن عناوین ریز و فرعی به خواننده استراحت می‌دهد.
وی تصریح کرد: کتاب‌شناسی دایرةالمعارف قرآن کریم که در پایان هر مقاله آمده یک ارزش افزوده بر مقاله است که بسیار مفید و سازنده است.
خرمشاهی گفت: این کتاب‌شناسی خیلی عالمانه و تحقیقی فراهم آمده است و با آن که من در حوزه کتاب‌شناسی بسیار کار کرده‌ام مقاله‌ای نبود که از نظر کتاب‌شناسی نقصی داشته باشد و کتاب مرجعی را از قلم انداخته باشد.
وی درباره ساختار مقالات گفت: مقالات از سیر منطقی و ساختار قوی و جامعیت و اتقان برخوردارند که این خود حسنی است که این دانشنامه دارد.
| یک قرآن‌پژوه: |
| سطح دانشنامه قرآن مرکز از دانشنامه لیدن هلند نیز بالاتر است، البته در آنجا مسایل جدیدی مطرح شده که در دایرةالمعارف مرکز نیامده است ولی از نظر اتقان و استحکام و هم از نظر مدخل‌های این اثر خیلی بالاتر قرار می‌گیرد، به ویژه که لیدن دارای هزار مدخل است و دایرةالمعارف مرکز بیش از سه هزار مدخل دارد |
این قرآن‌پژوه اظهار کرد: سنت‌گرایی امر خوبی است که در این کتاب به خوبی رعایت شده است و برخی در جست‌وجوی نوگرایی هستند در حالی‌که این نوگرایی آفتی است که دامن‌گیر برخی از نوشته‌ها و مجموعه‌ها شده است.
وی افزود: برخی در جامعه ظاهر شده‌اند که حرف جدید می‌زنند ولی این حرف‌هایشان گاه خارج از اجماع و گاه حتی خارج از ضرورت است، در حالی که تفاوت‌ها را درک نمی‌کنند و ملاحظات را در نظر نمی‌آورند.
خرمشاهی تصریح کرد: من طرفدار سنت‌گرایی علمی هستم، کسی که تفاوت میان الهام و وحی را نمی‌داند می‌آید یک حرفی را می‌زند و می‌گوید که مثلاً قرآن الهام است، در حالی‌که الهام نوعی از وحی است و قرآن وحی است نه الهام چنان که «نصر حامد ابوزید» گفته است و در این اواخر از این حرفش نیز برگشته است و در سایت‌ها آمده که گفته قرآن وحی است و الهام نیست.
وی در ادامه افزود: آرای نصر حامد ابوزید بسیار خارق اجماع است، در دانشنامه‌نویسی باید به این خارق اجماع‌ها توجهی نکرد و به دنبال نوگرایی به این معنا نبود، در دایرة‌المعارف‌نویسی باید سنت‌گرا بود، زیرا ما پاسدار یک سنت هزار و چهارصد ساله‌ایم و آوردن دیدگاه‌های شخصی و بیرون از اجماع نادرست است.
خرمشاهی با مقایسه دایرةالمعارف قرآن کریم مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با دیگر آثار گفت: سطح دانشنامه قرآن مرکز از دانشنامه لیدن هلند نیز بالاتر است، البته در آنجا مسایل جدیدی مطرح شده که در دایرةالمعارف مرکز نیامده است ولی از نظر اتقان و استحکام و هم از نظر مدخل‌های این اثر خیلی بالاتر قرار می‌گیرد، به ویژه که لیدن دارای هزار مدخل است و دایرةالمعارف مرکز بیش از سه هزار مدخل دارد.
وی ادامه داد: باتوجه به این مطلب که دوستان قرآن‌پژوه در این مرکز مژده داده‌اند که مسایل جدیدی تحت عنوان «قرآن و علوم روز» و مجموعه مستقلی قرآنی در این مرکز در حال تحقیق و تدوین است.
| بهاءالدین خرمشاهی: |
| من طرفدار سنت‌گرایی علمی هستم، کسی که تفاوت میان الهام و وحی را نمی‌داند می‌آید یک حرفی را می‌زند و می‌گوید که مثلاً قرآن الهام است، در حالی‌که الهام نوعی از وحی است و قرآن وحی است نه الهام چنان که «نصر حامد ابوزید» گفته است و در این اواخر از این حرفش نیز برگشته است و در سایت‌ها آمده که گفته قرآن وحی است و الهام نیست |
وی گفت: در دایرة‌المعارف‌نویسی باید به این نکته توجه شود که خوانندگان آن عموم هستند و می‌بایست برای خواننده مفید باشد و نیازهای همه اقشار جامعه را به گونه‌ای برآورده سازد، این بدان معنا نیست که روش‌مندی نادیده گرفته شود بلکه همراه با روش‌مندی برای عموم کار شود.
خرمشاهی در پایان با توجه به برخی از نواقص کار گفت: به نظر می‌رسد که برخی از مدخل‌های آورده نشده است و این شاید به خاطر سیاست‌هایی است که در گزینش مدخل دایرةالمعارف قرآن در پیش گرفته شده است ولی توجه به برخی از نکات لازم و ضروری است که یکی انتشار منظم کتاب و نشر و پخش آن است و دیگر ترجمه آن به زبان دیگر به ویژه عربی و انگلیسی، چنان که رجوع به منابع انگلیسی نیز باید در دستور کار قرار گیرد که بدون منابع انگلیسی نمی‌توان مدعی پژوهشی جامع حتی در مباحث قرآنی بود زیرا بسیاری از مطالب در این چند سال به زبان انگلیسی تدوین و منتشر شده است. | 
